Wykres Hertzprunga-Russella

Bez przesady można go nazwać najważniejszym wykresem astrofizyki gwiazdowej.

• wykres H-R to zależność logarytmu mocy promieniowania gwiazd (wyrażonych w absolutnych, bolometrycznych wielkościach gwiazdowych, bądź jako $\log(L/L_{\odot})$ ) od logarytmu temperatury (lub wskaźnika barwy, lub typu widmowego) (rysunek)
• wyróżnia się na nim ciąg główny oraz gałęzie nadolbrzymów, jasnych olbrzymów, olbrzymów i podolbrzymów
• w lewym, dolnym rogu znajduje się obszar białych karłów
• ok. 90% gwiazd należy do ciągu głównego